In het Zuiderpark in Den Haag is dit voorjaar het Boerendorp van Groene Matties verrezen. Een flink aantal vrijwilligers uit Den Haag Zuidwest leert de fijne kneepjes van stadslandbouw van Natasja Koendjbiharie. Iedere week gaat de oogst van de drie velden naar Kies! Sociale Supermarkt aan de Vrederustlaan waar cliënten van de Voedselbank Haaglanden zelf hun boodschappen kunnen uitkiezen.
tekst Tanja Verkaik
fotografie Bart van Vliet, Tanja Verkaik e.a.
Het ziet eruit als een plaatje in een tuintijdschrift: de oogst van onder meer snijbieten en meirapen die op het veld wordt klaargezet voor de vrijwilligers van Kies! Sociale Supermarkt. Iedere woensdag en zaterdag gaan zes vrijwilligers in wisselende samenstelling aan de slag op de velden die eigendom zijn van de afdeling Natuur-en Milieueducatie (NME) van de gemeente. “Ik ben heel blij met deze samenwerking. In juli gaan we samen met NME een compoststraat maken en krijgen de tuinvrijwilligers ook even les van een docent van deze gemeentelijke afdeling”, zegt Koendjbiharie, die vorig jaar startte op het terrein met het oogsten van pompoenen voor cliënten van de voedselbank. “We wieden, schoffelen, zaaien en oogsten met vrijwilligers. Ik geef tussendoor les in basistechnieken tuinieren, geef achtergrondinformatie over de verschillende gewassen in het veld maar we praten ook wel breder van werken in de landbouw en welke opleidingen er zijn tot de huidige klimaatproblematiek en hoe je met een ecologische tuin een kleine maar positieve invloed kunt hebben.”
Al het voedsel in het Boerendorp wordt biologisch verbouwd, dus zonder bestrijdingsmiddelen. Ieder veld heeft zijn eigen gewassen. Zo worden bonen, zoals sperziebonen en tuinbonen, bij elkaar geteeld en is er een andere plek waar de vrucht- en wortelgewassen groeien. De drie velden op het Boerendorp zijn omringd met meidoornhagen. Heel vroeger toen er nog geen prikkeldraad bestond hield men onder andere vee, maar ook gewassen in meidoorncirkels ‘om het kwaad buiten te houden’. “Grappig dat je hier een stukje geschiedenis ziet wat weer helemaal terugkomt want er is momenteel in Nederlandse landbouw weer nieuw enthousiasme voor de aanleg van hagen rondom de akkers bedoeld als plek voor allerlei nuttige beestjes en daarmee het stimuleren van de biodiversiteit.” Handige bijkomstigheid is dat het dieren zoveel mogelijk buiten de deur houdt. Al blijven er uitdagingen. “We ontdekken nu dat hazen, ganzen en vogels ook graag snoepen van onze groente. Dus de meidoorn houdt niet alle dieren tegen”, zegt de stadslandbouwer met een lach.
De 50-jarige Robin Grashuis is één van de vrijwilligers die via Buurt- en Kerkhuis Shalom bij het Boerendorp terecht is gekomen. “Ik was op zoek naar een dagbesteding en ik heb altijd al affiniteit gehad met groen. Vroeger heb ik zelfs een periode als boomchirurg gewerkt.” De combinatie van stadslandbouw en het ontmoeten van nieuwe mensen sprak hem aan. “Oogsten en onkruid wieden vind ik helemaal geen probleem. Ik weet waar ik het voor doe”, zegt de Hagenaar verwijzend naar Kies! Sociale Supermarkt. Verderop het veld staat Tamara Savelberg (23), die via NLdoet in aanraking kwam met een ander project van Groene Matties, Staedion en de gemeente Den Haag, de MengelMoestuin. “Eigenlijk moet ik met school aan de slag, maar ik ben liever hier”, zegt de communicatiestudente die anti-kraak woont in Den Haag Zuidwest. “Ik heb niet per se groene vingers, maar ik ben het moestuinieren gaandeweg heel leuk gaan vinden. Als kind vond ik de schooltuin meer een last dan dat het mij plezier gaf”, zegt ze met een lach. Vooral het oogsten vindt zij leuk om te doen. “Ook leer ik graag meer over het verbouwen van groenten. Bovendien smaakt het een stuk beter dan producten uit de supermarkt.” Regelmatig neemt Koendjbiharie de vrijwilligers mee op een tripje richting andere stadslandbouw- of groene initiatieven. Zo werd onlangs een bezoek gebracht aan Pluk! Den Haag in Loosduinen. Deze kleinschalige kinderboerderij beschikt over een pluktuin en zelfoogsttuin.
Binnenkort worden er besloten kijkdagen georganiseerd in het Boerendorp waar meer wordt verteld over stadslandbouw en het Boerendorp. “Stadslandbouwers vormen simpel gezegd de brug tussen de boer en de consument”, zegt Koendjbiharie. “Gezond eten kan echt een feestje zijn. Dat willen we overbrengen.” Asha Ramdat is ook een fanatieke vrijwilliger. Op haar tiende kwam zij vanuit Suriname naar Nederland. “Daar leef je dichtbij de natuur, dus het moestuinieren bleef me altijd trekken.” Ze greep de kans op een eigen lapje grond in de MengelMoestuin, die is gelegen tussen de Beresteinlaan en Pachtersdreef, dan ook met beide handen aan. “Daar ben ik ook iedere woensdag te vinden. Ik vind het zo leuk om een plant te zien groeien en uiteindelijk op je bord terecht komt. Deze plek doet mij echt aan Suriname denken.” Koendjbiharie is ontzettend blij met de enthousiaste vrijwilligers. “Ze kunnen het goed met elkaar vinden, werken hard en het is onwijs gezellig.” Ze wijst erop dat het plezier in ecologisch tuinieren niet het enige is waar de vrijwilligers het voor doen. “We telen groenten voor Kies! Sociale Supermarkt en dus voor mensen die tijdelijk een beetje extra hulp en wat aandacht kunnen gebruiken en dat is ook absoluut een drijfveer onder de deelnemers. Het is dan ook heel fijn dat de organisatie van Kies wekelijks langskomt om de oogst op te halen en ook de reacties met ons deelt, zo leren wij ook een beetje de voorkeur van de afnemers kennen. Tegelijk wordt er op locatie verteld dat er op steenworp afstand in het Zuiderpark een moestuin staat waar de groenten wordt geteeld en iedereen die wil leren om zelf groenten te verbouwen er van harte welkom is”, zegt de stadslandbouwer.
Het eindstation van alle groente is Kies! Sociale Supermarkt, een initiatief van STEK, Stichting voor Stad en Kerk Den Haag, en Voedselbank Haaglanden.
In Kerk- en Buurthuis Shalom aan de Vrederustlaan 96 is sinds vorig jaar een winkel gevestigd waar cliënten van de Voedselbank Haaglanden terecht kunnen. Voor die tijd reed de sociale supermarkt rond in een SRV-wagen. De bus werd verkocht in coronatijd omdat het onmogelijk was om de toentertijd verplichte anderhalve meter afstand aan te houden. “Ik had al snel de kerkzaal op het oog als plek voor de winkel, maar daar worden nog diensten gehouden. Daarna ‘zag ik het licht’”, grapt manager Peter Weidmann van Kies! Sociale Supermarkt. “In de kelder waren twee ruimtes vrij.” Die kamers zijn getransformeerd tot een supermarkt bomvol producten: van verspakketten voor complete maaltijden tot aan frisdrank, sap en diepvriesproducten. De winkel is immens populair. Dat is te zien aan de klanten die af- en aan lopen in de winkel.
Met een virtuele munt kunnen de boodschappen worden afgerekend bij Kies! Sociale Supermarkt. “Iedere dinsdag en donderdag zijn we geopend en komen honderddertig mensen boodschappen bij ons doen”, zegt de winkelmanager. Het aanbod is uitgebreid, maar de kracht is volgens hem dat mensen zelf hun producten kunnen uikiezen. “De groente van het Boerendorp is voordelig geprijsd met 0,15 eurocent. En ze kunnen zoveel pakken als ze willen. Bij de supermarkt zie je nooit eens twee zakken aardappelen voor de prijs van één. Veel aanbiedingen zijn gericht op ongezond voedsel.”
Hij vindt het leuk dat er vaak vergeten groenten worden aangeboden door Natasja en haar team. “De reacties van onze klanten zijn heel positief. Radijsjes gaan als een speer en bieten en meiknollen zijn erg populair onder Oost-Europese mensen”, vertelt Weidmann. STEK kwam op het idee voor de fysieke winkel die wordt gerund door vrijwilligers. “Bij de voedselbank krijgen de cliënten een krat met spullen waar je het die week mee moet doen. De reden dat we hiermee zijn begonnen is om mensen een keuze te geven.” Inmiddels heeft de Voedselbank Haaglanden ook meerdere fysieke winkels geopend. “Mensen worden bewust van wat ze uitgeven en dat voedsel niet gratis is. Ze moeten zorgvuldig afwegen wat zij wel en niet meenemen. Gemiddeld krijgen zij vijftien munten, maar dat is afhankelijk van de gezinsgrootte.” Weidmann hoopt op een samenwerking voor de lange termijn met het Boerendorp en Groene Matties. “In het najaar kregen we driehonderd pompoenen van Groene Matties en daar hebben we twee weken van kunnen genieten”, aldus Weidmann.
Tientallen bewoners van Den Haag ZuidWest werden afgelopen zaterdag uit hun woningen gelokt door de trommelgeluiden van Bayasa. Het eerste Lentefeest in de MengelMoestuin met een buurtpicknick, de onthulling van een megaschilderij en diverse kinderworkshops was een doorslaand succes. “In de Arabische wereld is het Lentefeest een belangrijke viering. Reden genoeg voor weer een feestje”, zegt Suzanne Monnier, projectleider van Groene Matties.
…De MengelMoestuin in Den Haag Zuidwest ligt er nu nog kaal bij omdat de moestuintjes net zijn ingezaaid, maar één tuintje is nog wel helemaal groen. Het gaat om het lapje grond van moestuindeelnemer Abel Wolff. Dankzij slim gebruik van techniek krijgen de planten, ook al is hij er niet, altijd voldoende water.
…Zeynep Özdemir, bewoner van de Pachtersdreef, vond het doodzonde dat er niets gebeurde met de binnentuin achter haar woningenblok. Daarom deed zij enkele jaren geleden een aanvraag bij de gemeente voor een moestuin. Sinds maart van dit jaar is de MengelMoestuin een feit en Zeynep gloeit van trots. “Kinderen uit de buurt noemen mij ook wel de ‘tante’ van de tuin.”
…Acrobatische acts, muziek van wereldband Metsäkukkia, een pompoensmoothiefiets, proeven van tientallen bijzondere pompoengerechten of lekker chillen bij een van de vele kampvuren met een pompoensoepje. De MengelMoestuin in de binnentuin tussen de Pachtersdreef, Beresteinlaan, Schoutendreef en Drostendreef in Den Haag Zuidwest was afgelopen zaterdag het kloppend hart van het Oogstfeest. Eén van de hoogtepunten was het uitreiken van de prijzen voor de mooiste, meest unieke en grootste pompoen van Den Haag én het lekkerste vegetarische pompoengerecht.
…Selcan Ates en Yeter Arslan hebben elkaar in de MengelMoestuin in Den Haag Zuidwest leren kennen. Allebei snakten zij naar een tuin en twijfelden geen moment toen zij de kans kregen om op een lapje grond aan de slag te gaan met het verbouwen van groente en fruit.
…Natasja Koendjbiharie draagt zorg voor het pompoenveld van Groene Matties in het Zuiderpark in Den Haag waar pompoenen voor Kies! Sociale Supermarkt worden geteeld. Ook op andere plekken in Zuidwest, waaronder de MengelMoestuin en mensen thuis, worden pompoenen gekweekt voor de rijdende winkel voor cliënten van de voedselbank. “De pompoenen zijn absoluut lekker. Zeker omdat er zoveel liefde in is gegaan”, zegt Natasja.
…Niet alleen de moestuin van Abied Guman in de MengelMoestuin in Den Haag Zuidwest staat vol met groen. Ook zijn woning aan de Jonkersdreef is tot de nok toe gevuld met groente-en fruitplanten. “Het zijn er zeker meer dan honderd”, zegt Abied. Door het tuinieren heeft hij zijn leven weer op de rit gekregen.
…Na een maandenlange voorbereiding was het zaterdag 5 juni eindelijk zover: de opening van de MengelMoestuin in Den Haag Zuidwest. Tientallen buurtbewoners en vrijwilligers van de Groene Matties-moestuin kwamen af op het tuinfeestje in de binnentuin tussen de Pachtersdreef, Beresteinlaan, Schoutendreef en Drostendreef.
…Groene Matties werd mede mogelijk gemaakt door:
